Woningcorporaties hebben de afgelopen jaren enorme stappen gezet rondom duurzaamheid. Maar wanneer je de focus op duurzaamheid laat terugkomen in al je processen, kun je als corporatie echt grote stappen maken. Hoe pakt Wonen Zuid – verantwoordelijk voor zo’n 14.000 vhe in Midden- en Zuid-Limburg – duurzaamheid aan, wat is de invloed op thema’s als woonlasten en wooncomfort en waarom wil de corporatie haar duurzaamheidsdoelen wellicht zelfs aanscherpen? CorporatieGids Magazine sprak erover met Michel Brauns, senior beleidsmedewerker en programmaregisseur duurzaamheid bij Wonen Zuid.
“Duurzaamheid speelt een grote rol binnen Wonen Zuid,” opent Michel het gesprek. “We focussen steeds meer op duurzaamheid, ingegeven door onze visie, ons ondernemingsplan en de nationale prestatieafspraken die in 2022 zijn gemaakt tussen onder andere Aedes en de Rijksoverheid. Voor de komende tien jaar hebben we hiervoor 135 miljoen euro gereserveerd. Het begrip duurzaamheid hebben wij concreet vertaald in drie strategische doelen: betere energieprestaties van onze woningen, lagere energielasten voor onze huurders en minder CO2-uitstoot. Daarnaast gaan we de komende jaren ook nadrukkelijker aan de slag met maatregelen in het kader van klimaatadaptatie en circulariteit.”
Concreet beleid duurzaamheid
“Duurzaamheidsbeleid met concrete doelstellingen hebben we sinds 2018,” gaat Michel verder. “We noemen dat ons zessporenbeleid. De zes sporen zijn: bewustwording en gedragsbeïnvloeding, bij renovatie en goedkope woningen naar energielabel B, energielabels EFG: weg ermee, innovaties in nieuwbouw, zonnepanelen en duurzaamheid breder dan energiebesparing. Aan elk spoor hebben we operationele doelen gehangen die bijdragen aan onze drie strategische doelen. In oktober 2022 hebben we een ‘plan van aanpak versnelling verduurzaming’ geïntroduceerd en hebben we twee sporen toegevoegd aan ons beleid: warmtepompen en toekomstklaar isoleren. De belangrijkste focus van de versnelling ligt echter op het wegwerken van de EFG-labels, waar we er bij de start van de versnelling nog 2.500 van hadden.”
Strategische doelen en KPI’s
Op de vraag hoe de voortgang op de strategische doelen wordt gemeten door Wonen Zuid, antwoordt Michel: “Dat doen we met twee KPI’s. Dit zijn het energielabel en de gemiddelde CO2-uitstoot per huishouden. Begin 2023 was ons gemiddelde energielabel C en de gemiddelde CO2-uitstoot 2.460 kg. Onze doelen voor eind 2030 zijn energielabel A en 2.300 kg CO2-uitstoot. Met de ingezette versnelling zullen we deze doelen naar verwachting ruim halen. We hebben becijferd dat we de CO2-uitstoot van alle huurders die bij ons wonen in de periode 1990 tot en met 2022 al met 41 procent hebben verlaagd. De landelijke doelstelling van 55 procent minder uitstoot in 2030, ten opzichte van 1990, zullen we op basis van huidige inzichten naar verwachting dan ook realiseren.
Duurzaamheid in de praktijk
Focus op duurzaamheid betekent in de praktijk vooral het verleggen van prioriteiten, legt Michel uit. “Maar om minder aan andere thema’s te doen, is lastig voor een ambitieuze organisatie als Wonen Zuid. Er wordt gewoon heel veel verwacht van woningcorporaties, ook op thema’s als betaalbaarheid, wonen en zorg en leefbaarheid. Daar zijn en blijven we ook van. Van medewerkers wordt vooral veel commitment gevraagd en van de projectleiders van het versnellingsproject verwachten we een stuk eigenaarschap. Maar ondanks de ervaren hoge werkdruk bij collega’s is de intentie bij iedereen er wel om er vol voor te gaan. Dat is mooi om te zien.”
Informatiemanagement
Volgens Michel speelt informatiemanagement een belangrijke rol in de duurzaamheidsambities: “Vanuit directie en directe betrokkenen is een aantal informatiebehoeften gedefinieerd. Met onze adviseur informatievoorziening is bekeken hoe we aan die behoeften kunnen voldoen. Een deel van de benodigde gegevens kan via speciale duurzaamheidssoftware worden ontsloten, maar een deel moeten we nog uit Excel-overzichten halen. Het gaat dan om de overzichten van wat er in de pijplijn zit. Uiteindelijk worden alle gegevens automatisch in de vorm van grafieken gegoten waarvan de belangrijkste elke vier maanden in de vorm van een infographic worden voorgelegd aan onze directie en Raad van Commissarissen.”
Investeringen in duurzaamheid
Michel zegt over de investeringen op het gebied van duurzaamheid: “We sturen hierbij sterk op data. Zo hebben we onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van onze energiecoaches. Het bleek dat na het opvolgen van de tips van onze coaches, een gemiddelde besparing op verbruik van maar liefst twintig procent werd gerealiseerd. Ook maken we veel proefberekeningen zodat we weten hoe maatregelen bijdragen aan een betere energieprestaties. En we hebben de routekaart naar CO2-neutraal van Aedes gevuld met onze gegevens. Hierin worden onze complexstrategieën afgezet tegen de alternatieven voor aardgas. Hoewel dit een ‘hoog-over-analyse’ betreft, geeft het wel inzicht in wat er nodig is tot 2050 om uiteindelijk CO2-neutraal te worden. Voor Wonen Zuid betekent dit een investering van ruim een half miljard euro en een CO2-reductie van 72 procent ten opzichte van 2022. Overigens is dit geen uniek beeld. Met de huidige technieken, huidige woningportefeuilles en financieel beperkte polsstok wordt het voor veel woningcorporaties een enorme uitdaging om in 2050 volledig CO2-neutraal te zijn.”
Focus van partners
“Om onze partners ook scherp en gefocust op duurzaamheid te houden, hebben we langjarige afspraken gemaakt met twee van onze hoofdaannemers in de vorm van een bouwteamovereenkomst. En voor de andere twee volgen deze afspraken op korte termijn. Met onze installateurs houden we ook nauw contact en voeren we verschillende pilots uit met hybride en all-electric warmtepompen. Daarvan plaatsen we er 150 in 2024 en in 2025 nog eens 250. Ook voor hen zijn dat nog relatief nieuwe technieken. In de praktijk blijkt, mede daarom, periodieke afstemming nodig om de partners scherp te houden.”
Huurders en duurzaamheid
“De focus op duurzaamheid heeft vele voordelen voor onze huurders,” vertelt Michel enthousiast. “Waar we woningen hebben verduurzaamd, is het comfort verhoogd en zijn de energielasten gedaald. Huurders van woningen met energielabel EFG hebben in de afgelopen twee jaar geen huurverhoging gekregen. Voor zonnepanelen vragen we maximaal twee euro servicekosten per paneel maar voor warmtepompen vragen we geen huurverhoging, terwijl dat tot 2026 wel nog toegestaan is. Voor isolerende maatregelen vragen we sinds 1 januari 2023 ook geen huurverhoging meer, ook omdat dit niet meer toegestaan is. Omdat we de komende jaren niet overal tegelijk aan de slag kunnen om woningen te verduurzamen, hebben we in oktober 2023 voor het tweede achtereenvolgende jaar een actie ‘gratis verhelpen tochtklachten’ gestart. In het vorige koudeseizoen hebben 350 huishoudens daarvan gebruikgemaakt.”
Uitdagingen
“Ondanks de successen en de grote voordelen van verduurzaming zijn er voor een woningcorporatie nog vele grote uitdagingen om met duurzaamheid aan de gang te gaan,” besluit Michel. “Denk aan de fors gestegen kosten van materialen waar steeds minder huurverhoging tegenover staat. Zoals voor de meeste corporaties lopen we mede daardoor over een aantal jaren tegen onze financiële grenzen aan. Aan gestegen kosten kunnen we weinig doen, de investeringen zullen we – voor een zeer beperkt deel – terugverdienen zodra er een nieuwe huurder komt. Een andere uitdaging is de zogenaamde netcongestie, het elektriciteitsnetwerk zit te vol. Dit ontstaat doordat er op bepaalde momenten te veel vraag naar elektriciteit is en op andere momenten te veel aanbod. Met onze netbeheerder hebben we in dit kader afgesproken dat we plannen waarbij we op grotere schaal zonnepanelen en warmtepompen plaatsen tijdig afstemmen, zodat de capaciteit van het net daarop kan worden aangepast.”
Bron: CorporatieGids Magazine, Foto: Astrid Roox
Wat is het toch ieder jaar een voorrecht om CorporatiePlein te mogen organiseren. En wat was deze 13e editie - afgelopen…
www.corporatieplein.nl
CorporatieGids Magazine Maart 2024 - Huurderstevredenheid Inhoud Cécile Engelsma (WormerWonen): Huurderstevredenheid draagt bij aan ons bestaansrecht…
Zoek en vind leveranciers en adviesbureaus die IT-diensten en oplossingen aanbieden aan woningcorporaties.
